Domki dla lalek – nauka przez zabawę

Dziewczynki bawią się lalkami od niepamiętnych czasów. Dziecięca zabawa w dom nie jest tylko zabawą. To również ważny etap w rozwoju dziecka i niepostrzeżenie przyswajana wiedza o świecie. Warto w tym dziecku dopomóc.

Poprzez naśladownictwo tego, co obserwują wokół siebie, w swoim prawdziwym domu, dzieci uczą się konwencji społecznych, przyswajają reguły zachowań i zaczynają rozumieć zawiłości relacji międzyludzkich, co przyda im się później we własnym życiu, gdy zaczną się usamodzielniać. Lalki odtwarzające określone role, scenariusze ich zachowań obmyślane na bieżąco przez dzieci to doskonały sposób na ćwiczenie wyobraźni i przymiarki do rzeczywistych interakcji międzyludzkich. Zabawa w domku, który można samodzielnie umeblować, lalkami, które należy ubrać i wyposażyć w jakąś „historię”, wyzwala pomysłowość, kształtuje gusta oraz wyrabia zmysł praktyczny. Dziecko zapełnia sobie czas i unika nudy, gdy bawi się samo, a gdy domkiem dla lalek bawi się więcej dzieci, wspólnie uczą się współpracy ze sobą i wchodzenia w grupowe relacje. Tyle możemy dostrzec w tej zabawie jako dorośli, natomiast same dzieci widzą przed sobą atrakcyjną, imponującą rozmiarem zabawkę, która jest gwarantem wielu radosnych doznań, a często i spełnieniem dziewczęcych marzeń.

Świadectwa historii

Dziś – dzięki popularyzacji domków dla lalek i ich coraz bardziej przystępnych cen – to zazwyczaj marzenia dzieci spełniane są za ich pomocą, ale nie zawsze tak było; niegdyś stanowiły one, o dziwo, rozrywkę przede wszystkim dla dorosłych. Budowano je na zamówienie zamożnych arystokratów, wiele z nich znalazło swe miejsce w zbiorach prywatnych kolekcjonerów oraz muzeów, to jako czyjeś hobby, to znów świadectwo swych czasów.

Pierwsze zminiaturyzowane modele domów i zagród, wraz z figurkami ludzi oraz zwierząt i zrobionymi z gliny, drewna, brązu albo srebra sprzętami, archeolodzy wykopali już z egipskich grobowców. By od pomysłu tego dojść do prawdziwych domków dla lalek, potrzeba było jeszcze wielu wieków i zmiany regionu świata. Pierwszym znanym z historii (choć z pewnością nie pierwszym w ogóle) typowym domkiem był prezent dla córki bawarskiego księcia Albrechta V z 1558 roku. W kolejnych stuleciach domki dla lalek stały się zabawką edukacyjną szerzej znaną w Niemczech, we Włoszech, Francji, Anglii, Holandii, a wkrótce i Ameryki. Do dziś popularne we Włoszech są wywodzące się z tej tradycji szopki neapolitańskie, wykonywane z pietyzmem przez rzeźbiarzy, a także makiety kościołów lub klasztorów. W Niemczech natomiast wolano raczej budować małe wnętrza sklepów czy tak zwane „kuchnie norymberskie”. We Francji z kolei zainteresowaniem cieszyły się idealizowane miniatury eleganckich salonów, natomiast holenderską specjalnością były luksusowe „domy kredensowe”. Anglicy starali się odtworzyć w swych modelach wystrój autentycznych wnętrz domów ze swojego okresu i jest to po dziś dzień cenione świadectwo minionych epok, ówczesnych mód i stylu życia, nie ustępujące pod względem wartości historycznej obrazom czy najstarszym fotografiom.

Małe dzieła sztuki

Niektóre domki dla lalek wykonywane były tak kunsztownie, że oddanie ich do zabawy dzieciom było w zasadzie wykluczone, gdyż ich ewentualne uszkodzenie mogło kosztować majątek. Cena niektórych domków wraz z wyposażeniem była porównywalna z kosztem budowy rzeczywistego domu w pełnym wymiarze. W tego rodzaju domkach gustowała choćby brytyjska rodzina królewska. Przykład stanowić może dom kredensowy skonstruowany w 1860 roku na zamówienie lubiącej takie makiety królowej Wiktorii, czy też budowana przez 4 lata dla królowej Marii replika zamku w Windsorze w skali 1:12, w której poza meblami, zastawą stołową i obrazami, mamy działające światło elektryczne, windy, instalację wodociągową i kanalizację. W piwnicach zamku przechowywane są buteleczki z prawdziwym winem, a w bibliotece stoją na regałach oprawione w skórę mini-książki. Ów miniaturowy „zamek dla lalek” można do dziś oglądać w prawdziwym Windsorze.

Zmiana standardów

Pod koniec XIX wieku, oprócz wielopiętrowych domków dla lalek zaczęto też tworzyć zmniejszone wersje poszczególnych pomieszczeń – kuchni lub pokojów – zbudowane z trzech ścian i podłogi, na której ustawiano meble i domowe sprzęty. Na początku XX wieku domki zaczęli produkować nawet Japończycy, zwykle kopiując europejskie, najczęściej niemieckie wzory. To jednak w Japonii – choć już w wieku XXI – po raz pierwszy wyprodukowano domek dla lalek z miniaturowym, działającym odbiornikiem TV.

Początkowo w kwestii skali domków dla lalek panowała całkowita dowolność. Po pewnym czasie duże, niestandardowe budowle przestały być popularne, a skale zaczęły być normalizowane. W Niemczech oraz Holandii wcześniej dominującą skalę 1:10 zmieniono na 1:12, popularną do dzisiaj (choć bywają też domki w rozmiarach 1:24 lub 1:16). Domek dla Barbie bądź podobnej wielkości lalek produkowany jest w skali 1:6.

Szersza produkcja domków dla lalek rozpoczęła się w XIX wieku. Wynalazek barwnej litografii przyspieszył pracę nad miniaturami – nie trzeba już było ręcznie malować wzoru cegieł, kamienia czy tapet. Domki zaczęły być produkowane z lakierowanej blachy, a niebawem także z tworzyw sztucznych. Dzięki temu producent mógł wykonywać je w mniejszych rozmiarach, w z góry zaprojektowanym kształcie i w większej liczbie. Również wyposażenie domków dla lalek można było robić teraz z plastiku, choć klienci nadal preferowali drewno, jako zapewniające solidność i realizm szczegółów. Dzięki temu znacznie zmniejszyły się ceny domków dla lalek – w drugiej połowie XX wieku domki zaczęły być dostępne dla średnio zamożnych klientów. Typowy współczesny domek dla lalek to produkt z tworzywa sztucznego lub drewna, wyposażony w sprzęty z analogicznych materiałów, czyli drewniane i plastikowe. Najbardziej rozpowszechnione są domki dla lalek Barbie, do których pasuje zresztą wiele innych rodzajów lalek o podobnych rozmiarach – czasem zresztą sprzedawanych w zestawie.

Zanim kupisz domek dla lalek

Na co powinniśmy zwracać uwagę, kupując dziecku domek dla lalek?

- Wiek dziecka. Rodzice zastanawiają się często, w jakim wieku dziecko może zacząć się bawić domkami dla lalek. Największymi modelami, których wyposażenie nie składa się z całkiem małych elementów, mogą się bawić już nawet dzieci 2-letnie. Zawierający wiele malutkich gadżetów domek dla Barbie lepiej jednak dać jako prezent dziewczynce, która ukończy przynajmniej 3 lata.

- Wymiary domku. Największe domki dla lalek zajmują dużo miejsca (to właśnie ich wielkość zresztą bywa dla dzieci atrakcyjna), więc nie w każdym pokoju się zmieszczą. Miejsce powinniśmy wybrać i przygotować wcześniej, dokładnie je obmierzywszy. Następnie należy porównać wynik z podanymi przez sprzedawcę wymiarami domku, by potem nie zabrakło kluczowego centymetra czy dwóch. Na szczęście modeli domków jest na rynku sporo i w razie czego powinno nam się udać znaleźć inny, który pomieści się w dziecięcym pokoju.

- Rodzaj lalek. Warto sprawdzić, jakie lalki lubi dziecko, jakie już ma, albo jakie kupić razem z domkiem. Lalki powinny być dopasowane do wysokości pięter domku oraz mebelków.

- Wyposażenie. Przyda się zorientować, czy akcesoria kupione wraz z domkiem (krzesełka, stoliki, kanapy, szafki, sprzęty AGD itp.) są wystarczające, czy też trzeba będzie ich dokupić więcej. Dla jakości zabawy ważne jest też, czy domek zaopatrzony jest w pewne stałe elementy, takie jak windy, otwierane okna, balkony albo oświetlenie. Dziecko będzie się chętniej bawić domkiem i lalkami, jeśli wyposażymy je w gadżety związane z jego zainteresowaniami.

- Materiał, z którego buduje się domki (drewno, plastik karton). Domki z kartonu będą zapewne miały najniższe ceny, najdroższe zaś będą te z drewna. Drugim ważnym czynnikiem jest trwałość – mniejszemu dziecku lepiej kupić domek dla lalek z tworzywa sztucznego, bo będzie najbardziej odporny na nieostrożne obchodzenie się z nim, względnie solidny drewniany domek. Cena powinna być mniej ważna – nietrwały domek to przeważnie strata pieniędzy, a nie oszczędność.

- Możliwość transportu. Praktyczny będzie domek rozkładany na części, które można łatwo przewieźć nawet niewielkim samochodem albo przesłać w niedużej paczce i złożyć na miejscu.